temp

ΕΞΑΫΛΩΜΕΝΗ ΝΥΧΤΑ του Άρνολντ Σαίνμπεργκ

3ο Διαδικτυακό φεστιβάλ «H μουσική του λόγου»

34'

Έληξε

Περιγραφή

Για σεξτέτο εγχόρδων σε ένα μέρος, εμπνευσμένο από το ομώνυμο ποίημα του Ρίχαρντ Ντέμελ

Το 3ο Διαδικτυακό φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με τίτλο «Η μουσική του λόγου», σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, πραγματοποιήθηκε από τις 9 Δεκεμβρίου 2020 έως τις 6 Ιανουαρίου 2021 και περιλάμβανε πέντε ταινίες μικρού μήκους που συνδυάζουν την τέχνη της εικόνας με τη δύναμη της μουσικής και του αφηγηματικού λόγου μέσα από νέες αναγνώσεις μουσικών έργων. Μέσα από αυτά τα έργα, το φεστιβάλ ανακάλυψε ευφάνταστους τρόπους όπου η μουσική και ο λόγος αποκτούν άλλη υπόσταση μέσω της εικόνας, προτείνοντας νέες οπερατικές φιλμικές εμπειρίες με έμπνευση, χιούμορ και μια ειλικρινή διάθεση αυτοσαρκασμού.

Το φεστιβάλ υλοποιήθηκε με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της ΕΛΣ.

Με μια ματιά – Σύνοψη

Η Εξαϋλωμένη νύχτα (Verklärte Nacht) του Άρνολντ Σαίνμπεργκ (έργο 4, 1899) είναι ίσως το δημοφιλέστερο, αν και όχι το πιο αντιπροσωπευτικό, έργο του συνθέτη. Γραμμένο στην ευρέως γνωστή ως «μεταρομαντική περίοδο» του Σαίνμπεργκ, και πριν την επινόηση του δωδεκαφθογγισμού, η Εξαϋλωμένη νύχτα είναι ένα από τα σημαντικότερα δείγματα «προγραμματικής» μουσικής του 20ού αιώνα, μιας και βασίζεται στο ποίημα του Ρίχαρντ Ντέμελ, χωρίς παρ’ όλα αυτά να χρησιμοποιεί το κείμενο ως μέρος της σύνθεσης. Παρότι ο Σαίνμπεργκ ακολούθησε τα έξι μέρη του ποιήματος στον τρόπο που έγραψε το σεξτέτο, δεν επιτρέπει καμία παύση από το ένα στο άλλο, δίνοντας στον ακροατή την αίσθηση μιας αδιάκοπης σύνθεσης.

Το ποίημα του Ντέμελ, με γνώριμα πρωτοεξπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά, περιγράφει έναν άνδρα και μια γυναίκα να διασχίζουν ένα δάσος μέσα σε μια αφύσικα λαμπρή νύχτα, όπου η γυναίκα αποκαλύπτει στον σύντροφό της πως είναι έγκυος από άλλον άνδρα. Παρά τις ενοχές και την ντροπή της, ο άνδρας την καθησυχάζει και αποδέχεται το αγέννητο παιδί, οδηγώντας το ποίημα σε μια εκστατική κορύφωση. Η σύνθεση του Σαίνμπεργκ, πέραν του ιδιοφυούς συνδυασμού της συνθετικής παράδοσης των μοτιβιστικών μεταμορφώσεων του Μπραμς και της αέναης συνθετικής γραμμής του Βάγκνερ (οι παραπομπές του Σαίνμπεργκ στην όπερα του Βάγκνερ Τριστάνος και Ιζόλδη είναι πάμπολλες), είναι εν μέρει και ένα αυτοβιογραφικό ντοκουμέντο της ερωτικής σχέσης του Σαίνμπεργκ με την αδελφή του δασκάλου μουσικής του, του επίσης γνωστού συνθέτη Αλεξάντερ φον Τσεμλίνσκι, την οποία εντέλει παντρεύτηκε.

Ο σκηνοθέτης Θέμελης Γλυνάτσης, σε μια απόπειρα που ισορροπεί ανάμεσα σε παράσταση και στο animation, μετατρέπει την εξπρεσιονιστική αφηγηματική γραμμή του ποιήματος του Ντέμελ και της σύνθεσης του Σαίνμπεργκ σε υλικό για τη δραματουργία ενός εφιάλτη, ο οποίος σταδιακά δίνει τη θέση του σε μια μυστηριώδη ψυχική μεταμόρφωση και μια τελική συνύπαρξη, κατά την οποία τα οικεία σώματα παύουν να είναι τερατώδη και πλημμυρίζουν από τρυφερότητα. Ένα οικογενειακό δράμα, δηλαδή, και μια ερωτική ιστορία, που απαιτούν τη γενναία κατάφαση από τα πρόσωπα ώστε να απεμπλακούν από την επανάληψη και την ενοχή. Βασικό μοτίβο της δραματουργίας είναι η φύση, που αρχικά φαντάζει εκδικητική και ανοίκεια αλλά που σταδιακά μετατρέπεται σε τόπο εξιλέωσης.

Συντελεστές – Διανομή

Μουσική διεύθυνση Στάθης Σούλης
Δραματουργία, σκηνοθεσία Θέμελης Γλυνάτσης
Σκηνικά, κοστούμια Αλεξία Θεοδωράκη
Φωτισμοί Στέλλα Κάλτσου
Οπτικά εφέ, animation Μάριος Γαμπιεράκης, Χρυσούλα Κοροβέση
Κινηματογράφηση Απόστολος Κουτσιανικούλης, Γιώργος Παναγόπουλος, Κατερίνα Χαραλάμπους (blæc cinematography)

Γυναίκα Μαρία Παρασύρη
Άνδρας Θανάσης Δόβρης
Άγνωστος άνδρας Θέμελης Γλυνάτσης
Παιδί Μιχάλης Δόβρης

Ερμηνεύουν οι μουσικοί Αργυρώ Σειρά, Στέλλα Καρυτινού (βιολί), Ηλίας Σδούκος, Πάτρικ Έβανς (βιόλα), Μαρίνα Κολοβού, Αλέξανδρος Μποτίνης (τσέλο)