Μουσικό θέατρο

ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ: ΜΟΝΟΔΡΑΜΑ ΜΙΑΣ ΜΥΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

Καλλιόπη Τσουπάκη

Από 09/04/2022 έως 31/07/2022

Περιγραφή

Το πρωτότυπο έργο μουσικού θεάτρου Καποδίστριας: Μονόδραμα μιας μυστικής ζωής της Καλλιόπης Τσουπάκη που εγκαινίασε την τρέχουσα καλλιτεχνική σεζόν της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ έρχεται στις οθόνες σας μέσω της GNO TV από τις 9 Απριλίου έως και τις 31 Ιουλίου 2022.

Η παράσταση, σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Θέμελη Γλυνάτση, η οποία δημιουργήθηκε με αφορμή τον εορτασμό για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, θα είναι διαθέσιμη δωρεάν στο nationalopera.gr/GNOTV με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους.

Η ανεκπλήρωτη αγάπη του πρώτου κυβερνήτη του νέου ελληνικού κράτους Ιωάννη Καποδίστρια και της Ρωξάνδρας Στούρτζα, κυρίας επί των τιμών της συζύγου του τσάρου Αλεξάνδρου Α΄, αποτελεί το θέμα του μονοδράματος της Καλλιόπης Τσουπάκη, σημαντικής Ελληνίδας συνθέτριας της διασποράς, πρόσφατα τιμημένης με την ανώτατη ολλανδική συνθετική διάκριση Componist des Vaderlands.

Βασισμένη στην εκτενή τους αλληλογραφία καθώς και στα σημειωματάρια της Ρωξάνδρας Στούρτζα, η συνθέτρια αποδίδει τη συγκινητική τους ιστορία με όρους μη αφηγηματικούς και «σκηνοθετεί» με ευαισθησία μια προσωποκεντρική καταβύθιση στην κοινή εσωτερικότητα δύο ανθρώπων που έζησαν τις ζωές τους χωριστά – μα συνενώνονται σκηνικά εκ των υστέρων, χάρη στην ενσυναισθητική δύναμη μιας μουσικής γεμάτης αισθησιασμό και καταπιεσμένο πάθος.

H GNO TV, η οποία αποτελεί έναν νέο άξονα προγραμματισμού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, δημιουργήθηκε και λειτουργεί με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Σε μια από τις πιο ρομαντικές σελίδες της Εθνεγερσίας, ο φέρελπις πολιτικός και διπλωμάτης Καποδίστριας και η ευγενής και μορφωμένη Στούρτζα, γόνος πλούσιας οικογένειας της Μολδαβίας, συναντήθηκαν στη ρωσική αυτοκρατορική αυλή το 1809 και μοιράστηκαν έναν μακρόβιο δεσμό βαθιάς πνευματικότητας, όσο κι αν η ταξική διαφορά σε συνδυασμό με την πατριωτική αυτοθυσία του Καποδίστρια στην ελληνική υπόθεση δεν επέτρεψαν στον έρωτά τους να εκδηλωθεί. Η σχέση τους φαίνεται πως άνθιζε με επίκεντρο τη μουσική: εκτός από την κοινή πολιτική τους δράση γύρω από τη Φιλόμουσο –όσο και φιλελληνική– Εταιρεία της Βιέννης, η Στούρτζα φέρεται να έπαιζε πιάνο στον Καποδίστρια κατά τις ιδιωτικές τους στιγμές…

Το έργο Καποδίστριας: Μονόδραμα μιας μυστικής ζωής της Καλλιόπης Τσουπάκη, το οποίο αποτελεί ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ στη διακεκριμένη Ελληνίδα συνθέτρια, καταβυθίζεται θαρρετά στα νερά της απροσδιοριστίας και της ρομαντικής υποκειμενικότητας, με όλες της τις σκοτεινές, εσωστρεφείς ζώνες μα και, παράλληλα, την έλξη από την ηρωική ρητορική της αυτοθυσίας. Στην αισθησιοκρατική συνθετική γραμμή του μέντορά της, του περίφημου Ολλανδού συνθέτη Λούι Άντρησσεν, η Τσουπάκη διυλίζει την πολύτομη επιστολογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια για να κρατήσει από αυτή μυρωδιές, αισθήσεις και εντυπώσεις, σκηνοθετώντας ένα εσωτερικό θέατρο φλεγόμενης –όσο και κρυφής– ευαισθησίας. Εσωστρεφές θέατρο της ακινησίας, ανοίκειο πορτρέτο ενός απομακρυσμένου και ακινητοποιημένου Καποδίστρια, ύστατη νίκη του χρέους και της αυτοθυσίας έναντι των αξιώσεων της καρδιάς, το γεμάτο ευαισθησία μονόδραμα της Τσουπάκη οδηγείται εντέλει σε ένα είδος καταληκτικής, αφηρημένης απο-σύνθεσης.

Τη σκηνοθεσία του έργου υπογράφει ο Θέμελης Γλυνάτσης, ένας από τους πιο δημιουργικούς και ανήσυχους σκηνοθέτες της γενιάς του. Η παράσταση ξεδιπλώνει ένα μυστηριακό τοπίο μεταξύ του θανάτου και της ανείπωτης επιθυμίας, όπου η μουσική, η κίνηση και το βίντεο πλάθουν έντονες εικόνες και σκιαγραφούν τη «βουβή» αυτή ιστορία αγάπης με φόντο το ιστορικό τραύμα της δολοφονίας του Καποδίστρια.

Το επταμελές μουσικό σύνολο διευθύνει ο Νίκος Βασιλείου, αρχιμουσικός με βαθιά γνώση του σύγχρονου ρεπερτορίου.

Τον απαιτητικό ρόλο του Ιωάννη Καποδίστρια ερμηνεύει ο ταλαντούχος μπασοβαρύτονος Τίμος Σιρλαντζής, ο οποίος διαγράφει μια εξαιρετική πορεία στο εξωτερικό με σημαντικές εμφανίσεις σε ευρωπαϊκά θέατρα. Μαζί του, η ηθοποιός και χορεύτρια Μαριλένα Γερμανού εμφανίζεται ως φαντασιακή φιγούρα της Ρωξάνδρας, έτερος πόλος αυτής της σιωπηλής ιστορίας αγάπης.

Trailer

Με μια ματιά – Σύνοψη

Το έργο της Καλλιόπης Τσουπάκη Καποδίστριας: Μονόδραμα μιας μυστικής ζωής είναι εμπνευσμένο από τον ανεκπλήρωτο έρωτα του κόμη Ιωάννη Καποδίστρια (πρώτου κυβερνήτη του ελληνικού κράτους, 1828-1831) και της Ελληνίδας Ρωξάνδρας Στούρτζα, πρώτης κυρίας επί των τιμών της αυτοκράτειρας Ελισάβετ της Ρωσίας. Το έργο βασίζεται σε αποσπάσματα της αλληλογραφίας τους και επιχειρεί να «αφηγηθεί» μουσικά τη μυστική, εσωτερική ζωή του κυβερνήτη, τις δυσκολίες, τη μοναξιά και τη μελαγχολία του εν μέσω της συνεχούς δράσης του ως Υπουργού Εξωτερικών του τσάρου Αλέξανδρου Α΄. Το μυστικό ειδύλλιο αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της παραμονής του Καποδίστρια στη Ρωσία (1809-1811) και εξελίσσεται μέσω της αλληλογραφίας τους τα επόμενα δύσκολα χρόνια, στην πιο ταραγμένη εποχή της Ευρώπης: στον απόηχο των Ναπολεοντείων πολέμων και του Συνεδρίου της Βιέννης (1815), όπου ο Καποδίστριας, αντιμετωπίζοντας τον πανίσχυρο καγκελάριο της Αυστρίας, εχθρό κάθε απελευθερωτικού κινήματος, πρίγκιπα Μέττερνιχ, αναλαμβάνει να ενοποιήσει την κατακερματισμένη Ελβετία και να της δώσει σύνταγμα. Παράλληλα επιτυγχάνει να αποφευχθεί η οικονομική κατάρρευση και ο διαμελισμός της ηττημένης Γαλλίας. Αλλά κάπου εκεί, όταν ακριβώς ο τόσο επιτυχημένος πλέον διπλωμάτης θα ζητούσε σε γάμο τη Ρωξάνδρα, η μικρότητα και η προσωπική ζήλια της τσαρίνας για την ιδιαίτερη εύνοια με την οποία την περιέβαλε ο τσάρος Αλέξανδρος θα την εξαναγκάσει να κάνει έναν, όπως θα αποδειχθεί, αποτυχημένο γάμο με τον εξάδελφο της Ελισάβετ, κόμη Έντλινγκ, ώστε να παραμείνει μακριά από την αυτοκρατορική αυλή.

Μετά το θλιβερό του τέλος, ο μυστικός αυτός έρωτας αναγκαστικά θα περιοριστεί στο εξής σε μια θερμή φιλία. Η Ρωξάνδρα θα παρακολουθεί στενά την ανοδική πορεία του Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της Ελλάδας: την υπεράνθρωπη προσπάθειά του να «ανορθώσει το μέγα ερείπιον», την Ελλάδα που έβγαινε από τα τετρακόσια χρόνια της οθωμανικής σκλαβιάς, μέχρι τη στυγερή δολοφονία του στις 27 Σεπτεμβρίου 1831. Αποφράδα ημέρα για την ίδια και ολόκληρο τον ελληνισμό…

Το έργο της Καλλιόπης Τσουπάκη έχει ως αφετηρία τη σχέση τους με τη μουσική, ιδιαίτερα του σύγχρονού τους συνθέτη Μπετόβεν. Παίζοντας πιάνο ο ένας στον άλλο, μοιράστηκαν όλα όσα δεν τους έμελλε ποτέ να μοιραστούν πραγματικά…

Συντελεστές – Διανομή

Μουσική διεύθυνση: Νίκος Βασιλείου
Σκηνοθεσία: Θέμελης Γλυνάτσης
Σκηνικό, κοστούμια: Αλεξία Θεοδωράκη
Σχεδιασμός βίντεο: Μάριος Γαμπιεράκης, Χρυσούλα Κοροβέση
Σχεδιασμός φωτισμών: Στέλλα Κάλτσου
Επιστημονική σύμβουλος: Μαντώ Μαλάμου

Ιωάννης Καποδίστριας: Τίμος Σιρλαντζής
Ρωξάνδρα Στούρτζα: Μαριλένα Γερμανού

Συμμετέχει επταμελές μουσικό σύνολο

Φρανκ βαν ντεν Μπρινκ κόρνο ντι μπασέτο
Γιώργος Κωνσταντίνου πιάνο
Διονύσης Βερβιτσιώτης βιολί I
Βανέσσα Αθανασίου βιολί II
Γιάννης Αθανασόπουλος βιόλα
Φαμπιόλα Οχέδα βιολοντσέλο
Μαρί Χασάπη κοντραμπάσο

Σκηνοθετικό σημείωμα

«Στο έργο της Καλλιόπης Τσουπάκη, ο Καποδίστριας, μια φιγούρα-ορόσημο για τη νεότερη ελληνική ιστορία, απεκδύεται την ιστορικότητά του, και εμφανίζεται επί σκηνής ως φιγούρα-φάντασμα που επιστρέφει εμμονικά στα αποσπάσματα από τις ερωτικές του επιστολές προς τη Ρωξάνδρα Στούρτζα, χωρίς σκοπό, χωρίς κορυφώσεις, χωρίς επιλύσεις. Η σκηνοθεσία δεν καταπιάνεται ούτε με τον ιστορικό Καποδίστρια, ούτε με τον “άνθρωπο” Καποδίστρια, αλλά με μια ομιχλώδη αναπαράσταση που αναδύεται μέσα από μια αίσθηση βαθιάς έλλειψης, μοναξιάς, και από την απουσία της ερωτικής πραγμάτωσης. Η σκηνοθεσία, συνεπώς, δεν μπαίνει στον πειρασμό να αναπαραστήσει τα ιστορικά πρόσωπα, ούτε τα συγκεκριμένα συναισθήματα των δυο αυτών προσώπων, αλλά τις αδιόρατες δονήσεις μιας ερωτικής μη-ιστορίας, οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε έναν μεταθανάτιο τόπο, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, όπου ο νεκρός κυβερνήτης δεν αναβιώνει το ιστορικό τραύμα, αλλά επινοεί φαντασιακές σκηνές, αναπολεί, και θρηνεί για μια ερωτική συνεύρεση που εντέλει δεν συνέβη».